Sabiha Gökçen; Türk pilot.
22 Mart 1913 yılında Bursa’da dünyaya gelmiştir. 22 Mart 2001 yılında Ankara’da hayata veda etmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün menevi evlatlarından bir tanesi olan Sabiha Gökçen, dünyadaki ilk kadın savaş pilotu olarak tarihe geçmiştir. 32 farklı askeri operasyonda görev yapmış ve sekiz bin saat civarında uçuş gerçekleştirmiştir.
Sabiha Gökçen’in ismi, İstanbul’daki ikinci havaalanına verilmiştir.
Sabiha Gökçen’in Çocukluğu
Bursa Vilayet Başkatibi olan Hafız Mustafa İzzet Bey ile Hayriye Hanım’ın kızı olan Sabiha Gökçen, anne ve babasını küçük yaşta kaybetmi ve bu sebeple de ağabeyi Neşet tarafından büyütülmüştür.
Atatürk’ün Bursa ziyareti esnasında kendilerine yakın olan Hünkar Köşkü’nde konaklamasını fırsat bilen Sabiha, kendisine ulaşarak okumak istediğini iletmiştir. Bunun üzerine Atatürk, zor şartlar altında hayatını sürdüren Sabiha’yı evlat edinmiş ve Ankara’ya götürmüştür.
Sabiha; Çankaya İlkokulu, Arnavutköy Amerikan Kız Koleji ve Üsküdar Amerikan Lisesi’nde eğitim almıştır. Rahatsızlığı sebebiyle eğitim hayatına ara vermiş ve Viyana ve Heybeliada’da tedavi görmüştür.
Fransa’ya giderek Paris’te Fransızca dili üzerine eğitim aldı.
Mustafa Kemal Atatürk, 1934’te çıkan Soyadı Kanunu sonrası Sabiha’ya “Gökçen” soyadını vermiştir.
Sabiha Gökçe’nin Havacılık Kariyeri
1935 yılında yapılan Türkkuşu uçuşlarından oldukça etkilenen Sabiha, havacılığa ilgi duymaya başlamış ve bu konu üzerine eğilmiştir. Atatürk’ün de desteğiyle birlikte, aynı yıl içinde Türk Hava Kurumu’na bağlı olan Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu’na girmiştir. Yüksek planörcülük üzerine bröveler almıştır.
Kıbrıs’ta Koktebel Yüksek Planör Okulu’nda eğitim gördü. Moskova’daki motorlu uçak okuluna gitmeyi planladığı dönemde manevi kardeşi olan Zehrayı kaybetmesi, Sabiha Gökçek’i derinden etkiledi ve eğitim sürecine ara verdi. Atatürk’ün ısrarları sonrası Eskişehir Havacılık Okulu’na giderek Muhittin Bey ve Savmi Uçan’dan uçuş eğitimleri aldı. İlk kez 25 Şubat 1936 yılında moturlu uçak ile uçmaya başlamıştır.
Atatürk, Sabiha Gökçen’in uçuş performanslarındaki başarılardan ziyadesiyle mutlu olduğunu ifade etmiş ve Eskişehir’de Tayyare Mektebi’nde eğitim sürecine devam etmesi yönünde telkinde bulunmuştur. Ayrıca, Sabiha Gökçen’e “Dünyadaki ilk kadın savaş pilotu” olma hedefini koymuştur.
Sabiha Gökçen, Eskişehir’e giderek Uçuş Okulu’nda 11 ay eğitim almıştır. Brövesini alan Gökçen, 6 ay süreyle Eskişehir 1. Hava Alayı’nda görev yapmıştır. Süreç içerisinde Ege ve Trakya manevralarına katılmıştır.
Sabiha Gökçen ve Dersim Harekatı
Sabiha Gökçen, 1937 yılında Tunceli’de başlayan ayaklanmalar sonrası düzenlenen “Dersim Harekatı”nda görev almıştır. Sabiha Gökçen’e “Türk Hava Kurumu İftihar Madalyası” verilmiştir. Törende Başbakan, Cumhurbaşkanı ve Genel Kurmay Başkanı da yer almıştır.
Hatay’ın Türkiye’ye Katılma Süreci
1937 yılında Fransa’nın, Hatay’ı Suriye’ye devredeceğine dair söylentiler çıkması üzerine Ankara yönetimi harekete geçti ve söylentilere sert bir tepki verdi.
Atatürk’ün emri üzerine Sabiha Gökçen, Fransız elçinin önünde havaya 3 el ateş etmiş, “Hatay’ın vatana katılması için gerektiği takdirde silahlanırız” şeklinde söylemde bulunmuştur. Olay sonrası Atatürk’ün emri doğrultusunda Sabiha Gökçen mahkeme kararı ile 1 gün süreyle hapis yatmıştır. Bu plan ile birlikte Fransızlara gözdağı verilmiş ve devletin kararlılığı gösterilmiştir.
Sabiha Gökçen’in Balkan Turu
Sabiha Gökçen, 1938 yılında 5 günlük bir Balkan Turu yapmıştır. Atatürk’ün emri doğrultusunda yanında makinist dahi bulunmamış ve tek başına bu turu gerçekleştirmiştir.
Atina, Sofya ve Belgrad’a giden Sabiha Gökçen’e, Yugoslav Genelkurmay Başkanı tarafından “Beyaz Kartal” nişanı verilmiştir.
Talepler üzerine Bükreş’te uçuş gösteri düzenlenmiş ve ardından da İstanbul’a dönmüştür.
Sabiha Gökçen’in Balkan Turu, basında oldukça geniş yer bulmuş ve yankı uyandırmıştır. “Göklerin Kızı” olarak anılmaya başlanmıştır.
Atatürk’ün Ölümü Sonrası Sabiha Gökçen’in Yaşantısı
Sabiha Gökçen, kadınların orduda görev yapmasına dair herhangi bir yasa çıkarılmamasını gerekçe göstererek ordudan ayrılmış ve Türkkuşu Okulu’nda başöğretmen olarak görev yapmaya başlamıştır. Daha sonra Türk Hava Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi olarak da görev almıştır.
Sabiha Gökçen, 1940 yılında Üsteğmen Kemal Esiner ile hayatını birleştirmiş, Kemal Esiner de Gökçen soyadını taşımıştır. Sabiha Gökçen’in eşi, 12 Ocak 1943 yılında hayatını kaybetmiştir.
Sabiha Gökçen, Türk toplumunu ve Türk kadınını tanıtmak amacıyla 1953 ve 1959 yıllarında Amerika turu düzenlemiştir.
Sabiha Gökçen; son uçuşunu 1996 yılında (83 yaşındayken), Daniel Acton adlı pilot eşliğinde gerçekleştirmiştir.
1996 yılında Amerikan Hava Kurmay Koleji tarafından düzenlenen törende “dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri” seçilmiştir.
Sabiha Gökçen’in Ölümü
22 Mart 2001 yılında kalp yetmezliği sebebiyle tedavi gördüğü Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde hayatını kaybetmiştir.
